Aan de Maas en Jeker

st. servaasbrug

St.Servaasbrug

 

st. servaasbrug en omgeving

St.Servaasbrug en omgeving

 

Prominent op de maquette aanwezig is natuurlijk de rivier de Maas. Maastricht is ontstaan op de plaats waar het riviertje de Jeker in de Maas uitmondt. In de oudheid kon men hier de rivier via een doorwaadbare plaats kruisen. De Romeinen bouwden er een eerste brug en de huidige Sint-Servaasbrug is in feite een middeleeuwse opvolger van die Romeinse brug. Tot in de tweede helft van de negentiende eeuw was de brug bij Maastricht de meest noordelijke vaste oeververbinding over de Maas. Het grote militaire belang dat in het verleden aan Maastricht werd gehecht, wordt vaak verklaard door de aanwezigheid van deze brug. We mogen daarbij echter niet uit het oog verliezen dat legers regelmatig ten noorden van Maastricht in betrekkelijk korte tijd een schipbrug over de Maas sloegen.

Met enige moeite kunnen we op de maquette ook het riviertje de Jeker, dat vanuit het zuiden naar de stad toe stroomt, ontdekken. Bij de nog bestaande Waterpoort De Reek wordt het water van de Jeker in twee stroomgebieden opgedeeld. Een deel van het water gaat de stad in waar het in vroeger tijden -en op de maquette- voor een belangrijk deel als open water aanwezig was. Met name de leerlooiers in de Grote en Kleine Looiersstraat gebruikten het water van de Jeker voor hun vaak onwelriekend werk. Ook werden in de stad diverse watermolens door het water van de Jeker aangedreven en tenslotte werd het op grote schaal als open riool gebruikt.
 

De Jekertak die voor de vestingmuren langs geleid werd, kon via een uitgebreid stelsel van sluizen en beren worden opgestuwd. Ten zuiden van de stad lagen enkele grote inundatiekommen, die men in tijd van nood onder water kon zetten. Het Jekerwater kon ook naar de noordelijke vestingfronten worden geleid via het inundatiekanaal, een soort van rioolbuis die onder de droge hoofdgracht door liep