Sociaalhistorisch onderzoek naar de portretfoto’s uit de expositie van Frans Grummer
Op dit moment hangen er 4000 portretfoto’s van fotograaf Frans Grummer in de hal van Centre Céramique. Een indrukwekkend tijdsbeeld uit het midden van de vorige eeuw van Maastricht en omgeving. De foto’s worden na de tentoonstelling gedoneerd aan het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL). Dit is een studie- en documentatiecentrum voor de geschiedenis van Nederlands Limburg waar wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt en een grote bibliotheek en archieven worden beheerd. Door de donatie van deze fotocollectie kan het SHCL onderzoek doen naar de mensen achter deze foto’s en het verdere verloop van hun levens. Momenteel worden hun adressen in een kaartviewer geplaatst op een kaart uit 1949 en anno 2023 waardoor, onder andere, de groei van de stad Maastricht duidelijk wordt. Daarover en meer in de onderstaande alinea’s.
Sociaal Historisch Centrum voor Limburg: Nico Randeraad
Nico Randeraad is directeur van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL) en heeft daarnaast de leerstoel ‘vergelijkende regionale geschiedenis’ bij de Universiteit van Maastricht. Nico neemt ons mee in zijn gedachten over de al genomen, en nog te nemen stappen, in het onderzoek. Het SHCL is niet alleen een verzamelinstelling, maar ook een onderzoeksinstelling.
Nico legt uit: “De portretten zijn een toevallige lukrake verzameling van mensen die op een goed moment in de desbetreffende tijdsperiode besloten om een portret te laten maken. We denken er daarom aan om een cultuurgeschiedenis van de portretgeschiedenis te maken. Want wie laat tegenwoordig nog een portret maken? Het is een gebeurtenis die hoorde bij een bepaalde tijdsperiode.” Hij vervolgt, “Een ander interessant spoor is het bepalen van de toenmalige adressen in Maastricht en de huidige woonlocatie. Het is niet alleen de lokale geschiedenis, maar ook internationaal. Bij de opening van de expositie in Centre Céramique waren geportretteerden en nakomelingen aanwezig die nu over de hele wereld wonen. Het kan leuk zijn om te onderzoeken hoe de geportretteerden en hun familieleden uitgewaaid zijn. ”
Maastricht bloeit, groeit en waait uit
Om een begin te maken aan het onderzoek zijn de toenmalige adressen al gefilterd en in database geplaatst. Nico vertelt: “In samenwerking met de afdeling Vastgoed Informatie van de gemeente Maastricht is het hierdoor mogelijk gemaakt om een kaartviewer te maken. De adressen van de geportretteerden zijn te zien op een kaart uit 1949 en 2023. Hierdoor wordt de groei van de stad zichtbaar. Waar staan er wel puntjes (adressen) op de kaart? En waar niet?”
Maar hoe komen de onderzoekers dan aan die adressen? “Nou, het antwoord is heel simpel, in de analoge wereld van de 20ste e eeuw moest je jouw adresgegevens en naam achterlaten voor de rekening. De volgende stap in het onderzoek wordt het vaststellen van de beroepen, want ook die zijn terug te vinden in adresboeken van de vorige eeuw. Als je iemand wilde bellen dan kon je deze persoon op naam, adres en beroep terugvinden in het telefoonboek! Met deze gegevens kun je ook weer een volgende stap in het onderzoek maken. Wat waren de beroepen van de geportretteerden? Welk type mensen liet zichzelf portretteren? Welke sociale klasse had hier meer interesse in dan anderen?
Zo rol je van de ene vraag in de andere,” aldus Nico.
De tentoonstelling en het onderzoek naar de portretten van Frans Grummer tonen ook de kracht van lokale samenwerking. In het Centre Céramique kun je de tentoonstelling zien, het SHCL onderzoekt en legt uit, en de gemeente digitaliseert en ondersteunt.
Oral history en de nieuwe expositieruimte & verhalenmiddag in Centre Céramique
Het blijft voorlopig niet alleen bij onderzoek, Centre Céramique en het SHCL hopen dat de geportretteerden (of hun familieleden en vrienden) zullen vertellen over de portretten en de levens daarachter. Op zondag 26 maart a.s. is daarom een verhalenmiddag georganiseerd in Centre Céramique. Ad van Iterson (schrijver, columnist) vertelt over zijn herinneringen aan die tijd, en gaat daarna met het publiek in gesprek. Intentie is om de tijdsperiode van 1955-1966 zo ‘vertellend’ tot leven te laten komen.
Deze ontwikkelingen komen allemaal tot stand onder leiding van de directeur van het Centre Céramique, Wim Hupperetz: “Ik breng graag nieuwe culturele projecten tot leven. Het interactief maken van een fotocollectie die anders niet voor het publiek toegankelijk zou zijn, is daar onderdeel van.
Ook ben ik uitermate trots op de nieuwe de nieuwe indeling van het gebouw. Deze zorgt voor een bruisende beleving van onze collecties, zowel de boeken als kunst en cultuur.
Door deze ontwikkelingen wordt onze Limburgse geschiedenis stapje voor stapje tastbaarder en zal er -hopelijk- nog een vervolgexpositie over de portretten plaatsvinden in het nieuwe Maastricht Museum. Dit Maastricht Museum zal over de geschiedenis van de stad gaan vertellen. En dat in de meest letterlijke zin. Bij de ter organiseren tentoonstellingen willen we graag de Maastrichtenaren betrekken. Zodat die zich herkennen, en zich vertegenwoordigd voelen bij wat er te zien is.”
