BLOG CULTUREEL ERFGOED

Hier lees je blogs over diverse erfgoed onderwerpen. 
Lees alle blogs, of klik rechts op een onderwerp met jouw specifieke interesse.

Charles Roemers en de gemeenteraad

Vrijdag 16 Maart 2018
aantal reacties: 1
(aantal stemmen 1)

Verkiezingen voor de deur! Hoe ging dat vroeger, stemmen op de gemeenteraad?  Een stuk ingewikkelder dan nu, in ieder geval. Lambert Jacobs heeft onderzoek gedaan naar Charles Roemers, een Maastrichtenaar die uiteindelijk in het Franse parlement terecht kwam en roerige tijden beleefde.

Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen mag elke inwoner van Maastricht boven de achttien stemmen. Dat is niet altijd zo geweest: pas in 1917 werd besloten dat alle volwassen mannen in Nederland mochten stemmen. Vrouwen mochten stemmen vanaf 1919.


Dat iedereen boven de achttien mag stemmen noem je het algemeen kiesrecht. Vóór 1917 gold het censuskiesrecht, wat inhoudt dat alleen mensen die een bepaalde hoeveelheid belasting betaalden mochten stemmen. Dat komt erop neer dat alleen rijke mannen mochten bepalen wie het land of de gemeente bestuurde. Denk in Maastricht bijvoorbeeld aan de familie Regout.


Hoeveel mensen waren dat? Even wat cijfertjes: in 1855 waren er in Maastricht 1.078 mensen die mochten stemmen. Ter vergelijking: Maastricht telde toen iets meer dan 20.000 inwoners (dus maar 5% mocht stemmen!). Denk niet dat die mensen ook allemaal bezig waren met de politiek. Tijdens verkiezingen brachten meestal maar zo’n 500 mensen hun stem uit, maar er waren ook verkiezingen dat er nog geen 200 mensen stemden!


Als je dan rijk genoeg was om te stemmen, kreeg je voor de verkiezingen een blanco vel papier in je brievenbus. Dat was dan je ‘stempas’. Op dat velletje schreef je op wie je wilde stemmen. Omdat er maar zo weinig mensen mochten stemmen, mocht je vijf namen op dat velletje schrijven. Vijf, want er stemden maar zo weinig mensen dat als ieder maar op één iemand stemde, de raad niet gevuld raakte.

Oh ja: er werd natuurlijk flink gefraudeerd met die velletjes. In 1852 beschuldigde raadslid Pijls zijn collega Coenegracht van fraude. Coenegracht noemde Pijls een leugenaar, waarna Pijls hem uitdaagde voor een duel. Het waren duidelijk heel andere tijden dan nu!

Het is moeilijk voor te stellen, maar vóór 1851 was het nog ingewikkelder. Het is die periode waar Lambert Jacobs onderzoek naar heeft gedaan. Voor dat onderzoek was hij veel te vinden in het Centre Céramique: we hebben talloze pamfletten, kranten en juridische teksten uit die periode in onze kluis waar de heer Jacobs gebruik van heeft kunnen maken.

Uit de collectie Limburgensia


Zijn onderzoek spitste zich toe op één Maastrichts raadslid, Charles Roemers (1748–1838). Roemers was advocaat in Maastricht en bekleedde daarnaast een aantal nevenfuncties. In 1794 kreeg hij een belangrijke functie in het net veroverde Franse departement Nedermaas. In 1797 werd hij verkozen om zitting te nemen in het Franse Parlement. Als vertegenwoordiger van het Departement maakte hij zich sterk voor verbeteringen in de infrastructuur, zoals de aanleg van de weg tussen Maastricht en Tongeren. Na de Franse tijd probeerde hij in het Nederlandse parlement te komen, maar dat lukte hem niet.


In 1821 werd hij in Maastricht gekozen als gemeenteraadslid, maar niet geïnstalleerd: de koning had ruzie gehad met de Maastrichtse gemeenteraad en weigerde nieuwe raadsleden te benoemen. De verkiezingen van gemeenteraad werden tot 1851 per gemeente anders geregeld. In de ene stad werden raadsleden voor het leven benoemd, in de andere moest je na drie jaar verplicht aftreden. In Maastricht trad om de drie jaar een derde van raad af. Het hele systeem was verwarrend: om verkiesbaar te zijn moest je aan allerlei voorwaarden voldoen, en de belangrijkste voorwaarde was bevriend te zijn met de rest van de raad.

 

De dissertatie van Lambert Jacobs

Meer weten over Charles Roemers? De dissertatie van Dr. Lambert Jacobs staat sinds vandaag in onze rekken:
Jacobs, L., Grenzen verlegd: Charles Roemers (1748–1838) een Maaslands regent in roerige tijden, 2018.

Ander materiaal:

Blok, L., Stemmen en kiezen: Het kiesstelsel in Nederland in de periode 1814–1850, 1987.
Schaapveld, K., Bestuur en bestuurders in Nedermaas, 1794–1814, 2017.

Ook de pamfletten, kranten en andere werken die Jacobs raadpleegde kunt u in het Centre Céramique zelf bekijken. Op de vierde etage (Geschiedenis en Limburgensia) helpen wij u graag verder.

Reacties

Interessant! De persoon die een mooi opschrift bedacht voor de te bouwen kerk van Bemelen. Ik zal het proefschrift zeker komen inzien.

Geplaatst door Jan Cornelis op 2018-11-07 11:47:53


Schrijf een reactie
 
 
 

Meest recente berichten

Archief

Van Omnibus naar Autobus vrijdag 6 april 2018
Barbara donderdag 29 maart 2018
Attis dinsdag 27 juni 2017
El Dorado [Nederlands] dinsdag 27 juni 2017
El Dorado [English] dinsdag 27 juni 2017