BLOG CULTUREEL ERFGOED

Hier lees je blogs over diverse erfgoed onderwerpen. 
Lees alle blogs, of klik rechts op een onderwerp met jouw specifieke interesse.

Van Omnibus naar Autobus

Vrijdag 6 April 2018
aantal reacties: 1
(aantal stemmen 15)

Sinds deze week is het niet meer mogelijk om in de Arriva-stadsbussen met contant geld te betalen; voortaan is pinnen de norm. Het einde van een tijdperk? Daarvoor lijkt me dit een te kleine verandering. Maar deze week kijken we wel naar het begin van het tijdperk, het begin van het openbaar vervoer in Maastricht.

De geschiedenis van het openbaar vervoer in de stad begint in  1884 met een Omnibus, een soort grote koets. Twee paarden trekken de koets dagelijks heen en weer tussen het station en de Boschstraat.

De Omnibus lijdt echter al na een kleine tien jaar verlies. Vanaf dan experimenteert men in Maastricht met allerlei ‘moderne’ vervoersmiddelen. Wat te denken van de gastram, die de Grote Gracht niet opkwam zonder dat de passagiers duwden? Of de elektrische tram, die zelfs niet heeft gereden? In 1903 kiest de gemeenteraad toch voor de “ouderwetse” paardentram. Van de twaalf paarden die waren aangekocht, waren er in 1914 nog zeven in dienst. Bij elkaar hadden de paarden toen zo’n 5.000 hoefijzers versleten op de Maastrichtse kinderkopjes.

In de Maastrichtse Kemikkenopera “De Kaptein vaan Köpenick”, van Fons Olterdissen uit 1907 komt het openbaar vervoer in Maastricht even ter sprake. Als de hoofdpersoon, Karel Voigt, de gemeentekas in handen heeft, weet hij niet hoe snel hij zich uit de voeten moet maken. Daarom wil hij zo vlug mogelijk naar het station, maar zo makkelijk is dat niet…

 

Tekst uit het programmaboekje van 1915, uit de collectie Limburgensia.

Een charabanc is een soort koets die in de tijd van Olterdissen al als ouderwets gold, maar die het in tegenstelling tot alle ‘nieuwerwetse’ uitvindingen het wel gewoon dééd.

Niet alleen de gemeente had trams rondrijden in Maastricht, de stad was ook een belangrijke eindbestemming voor drie Belgische tramlijnen naar Glons (in de provincie Luik), naar Maaseik en naar Montenaken. De Maastrichtenaren maakten graag gebruik van de trams, bijvoorbeeld om naar de Begraafplaats aan de Tongerseweg te gaan. Het knooppunt van deze drie lijnen lag op het Emmaplein, waar de tramhalte uit 1894 de reizigers nog steeds de weg naar Maaseik en naar Glons wijst. Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 verdwenen de Belgische trams uit Maastricht.

(De Tramhalte uit 1894, tegenwoordig een tandartsenpraktijk)

In 1919 besloot de gemeenteraad om ook de stadstrams af te schaffen en richtte ze het Gemeente Autobussen Bedrijf Maastricht (GABM) op. Met een sprong voorwaarts werden de paardentrams vervangen door elektrische bussen – maar die werden vrijwel meteen weer afgedankt omdat ze amper vooruit kwamen. In 1921 schafte de GABM de eerste benzinebus aan: die aankoop bleek een schot in de roos. De bussen waren krachtig genoeg, snel genoeg en zuinig genoeg. Volgend jaar vieren we dus honderd jaar bussen in Maastricht. En als de tram naar Hasselt er zou komen in 2023? Dan heeft Maastricht na meer dan honderd jaar weer een tramverbinding met haar Belgische achterland.

Wil je meer weten over de geschiedenis van het openbaar vervoer in Maastricht? Leen uit onze bibliotheek het boek “Pak de bus” van Toon Jenniskens, of bezoek het mobiele museum van Stichting Stadsbus Museum Maastricht.


Reacties

- Volgens mij kruisten niet alle drie de lijnen elkaar op het Emmaplein. De lijn naar Glons en die naar Tongeren (of Montenaken?) kruisten elkaar op het Cannerplein. Daar ligt nu nog een voormalige tramhalte (http://www.tramhaltemaastricht.nl/sfeer-impressie). - Volgens mij werden de lijnen ook niet (allemaal) opgeheven toen de Eerste Wereldoorlog begon, maar pas in of na de Tweede Wereldoorlog.

Geplaatst door Raoul Wijnands op 2018-04-11 15:44:52


Schrijf een reactie
 
 
 

Meest recente berichten

Archief

Van Omnibus naar Autobus vrijdag 6 april 2018
Barbara donderdag 29 maart 2018
Attis dinsdag 27 juni 2017
El Dorado [Nederlands] dinsdag 27 juni 2017
El Dorado [English] dinsdag 27 juni 2017